Rzeka podziemna - Palawan, Filipiny - geologia, zwiedzanie, fauna i flora
Na Palawanie, na Filipinach, znajduje się jeden z najbardziej spektakularnych przykładów rzeki podziemnej — Puerto Princesa Subterranean River. To unikalny system krasowy, który łączy w sobie zjawiska geologiczne, bogactwo biologiczne i możliwość zwiedzania turystycznego w wyjątkowych warunkach. W artykule opisuję jego genezę geologiczną, mozaikę ekosystemów oraz praktyczne informacje dla odwiedzających.
Geneza i charakterystyka geologiczna rzeki podziemnej na Palawanie na Filipinach
Formacje krasowe i procesy podziemnego spływu
Rzeka podziemna w Palawanie to część systemu krasowego utworzonego w wapieniach. Wapienie, będące skałami węglanowymi, są podatne na rozpuszczanie przez wodę zawierającą CO₂, co prowadzi do powolnego powstawania szczelin, tuneli i jaskiń (proces krasowienia).
W obrębie parku narodowego Puerto Princesa rozciąga się około 8,2 km odcinek rzeki Cabayugan, który płynie pod ziemią, zanim wypłynie do morza. Dolny fragment rzeki, blisko ujścia do morza, podlega wpływom pływów – woda jest wtedy częściowo słonawa (mieszanie słonych i słodkich wód).
Komory jaskini, stalaktyty i stalagmity
Wnętrze systemu jaskiniowego jest bogate w formy naciekowe — stalaktyty, stalagmity, kolumny, “organy” skalne, zasłony. Jedna z większych sal jaskini ma imponujące rozmiary — szerokość około 120 m i wysokość do ~60 m.
Odkryto także „drugie piętro” w jaskini — powiązane kanały i wodospady wewnętrzne, które rozszerzają złożoność systemu.
System krasowy w Palawanie rozwijał się miliony lat. Jego fragmenty podziemne są efektem długotrwałych procesów erozyjnych i chemicznych. Powstały ogromne kopuły (domy jaskiniowe), gdzie strop częściowo uległ zawaleniu, tworząc świetliki.
Ekosystem „od góry do morza”
Jedną z wyjątkowych cech parku jest pełne spektrum łączące górskie lasy, ekosystemy rzeczne, mokradła, estuaria i lasy namorzynowe — od góry do morza.
To połączenie eko-stref daje unikalne środowisko do rozwoju różnorodnej flory i fauny.
Flora
W parku zidentyfikowano ponad 800 gatunków roślin należących do około 300 rodzajów i 100 rodzin.
Roślinność obejmuje 13 typów leśnych typowych dla Azji tropikalnej: lasy na glebach ultramaficznych, krasowych, lasy nizinne, montanowe, nadrzeczne, namorzynowe itp. Spośród drzew dominują gatunki takie jak dao (Dracontomelon dao), ipil (Intsia bijuga), Alstonia (dita), apitong (Dipterocarpus gracilis).
Na obrzeżach, bliżej brzegu, rośliny typowe dla lasów nadmorskich i namorzynów: bitaog (Calophyllum inophyllum), Pongamia pinnata i rośliny namorzynowe.
We wnętrzu jaskiń, przy otworach światła i w miejscach wilgotnych, występują mchy, paprocie, glony, porosty.
Fauna
Fauna parku to bogactwo gatunków lądowych, wodnych i jaskiniowych.
- Ptaki: spośród 252 gatunków ptaków Filipanów, około 165 gatunków odnotowano w parku — w tym 15 endemicznych dla Palawanu.
Gatunki warte uwagi: Palawan hornbill (Anthracoceros marchei), blue‑naped parrot (Tanygnathus lucionensis), Tabon scrub fowl (Megapodius cumingii), białopiersiasta orlica morska (Haliaeetus leucogaster). - Ssaki: około 30 gatunków. Najczęściej spotykany makak dłonowłosy (Macaca fascicularis).
Inne: Palawan bearded pig (Sus ahoenobarbus), bearcat (Arctictis binturong), Palawan stink badger (Mydaus marchei), Palawan porcupine (Hystrix pumila). - Gady i płazy: około 19 gatunków gadów (8 endemicznych). Do tych typowych należą pyton siatkowany (Python reticulatus), waran (Varanus salvator), gekony, jaszczurki.
Płazy: ~10 gatunków, m.in. Philippine woodland frog (Rana acanthi) i endemiczna Barbourula busuangensis. - Fauna jaskiniowa: nietoperze (około 9 gatunków), swiftlety, pajęczaki (np. Stygophrynus).
- Fauna morska przy ujściu: w estuariach i przy brzegach obserwuje się żółwie morskie (hawksbill sea turtle), manat (Dugong dugon).
Zwiedzanie rzeki podziemnej na Palawanie: jak odwiedzić i co zobaczyć
Park Puerto Princesa Subterranean River National Park ma powierzchnię ok. 22 202 ha i obejmuje pełny przekrój od gór po morze. Obiekt wpisano na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1999 r.
W 2012 r. park został uznany za Ramsar Wetland Site, co podkreśla rolę w ochronie obszarów wodnych. Jest także jednym z 7 Cudów Natury
Trasa turystyczna i ograniczenia
Od całej długości systemu (ponad 24 km jaskiń) do zwiedzania udostępniono fragment o długości ~4,3 km łodzią od wejścia. Tylko część z tych kilometrów jest powszechnie dostępna dla turystów — dalsze odcinki są zamknięte i wymagają specjalnych zezwoleń. Wycieczka trwa zazwyczaj kilka godzin: transport do Sabang, rejs łodzią, eksploracja wnętrza jaskini, powrót. Wewnątrz jaskini jest ciemno — zwiedzający muszą używać latarek, łodzie często popychane ręcznie lub przez przewodnika.
Dodatkowe atrakcje
- Szlak Monkey Trail: ścieżka przez dżunglę prowadząca do Sabang i punktu startowego wycieczek. Pozwala obserwować dzikie makaki.
- Obserwacja świetlików (firefly watching) po zmroku w mangrowcach.
- Lasy namorzynowe i ekosystemy brzegowe wokół strefy ujściowej rzeki.
Kiedy się udać i wskazówki praktyczne
Najlepszy czas na wizytę to sucha pora — od listopada do maja — gdy warunki pogodowe są stabilniejsze i dostęp do jaskiń lepszy. W porze deszczowej (czynniki opadowe) mogą wystąpić ograniczenia w dostępie.
Zabierz wodoodporny sprzęt, odzież chroniącą przed wilgocią, wygodne (antypoślizgowe) obuwie.
Warto wiedzieć
- System jaskiniowy ma długość ponad 24 km, ale tylko 8,2 km biegu rzeki jest podziemnie.
- Dolna część rzeki jest słonawa i zależna od pływów (estuarium).
- Park chroni pełny gradient od gór po morze — „mountain‑to‑sea ecosystem” — co czyni go wyjątkowym.
- Nietoperze i jaskiniowe organizmy są częścią mikroświata wnętrza jaskini, skrytego przed światłem dziennym.
- Dzięki systemowi zarządzania przez lokalne władze park stanowi model partycypacyjnej ochrony środowiska.
Rzeka podziemna w Palawanie to zjawisko, w którym spotykają się procesy geologiczne, biologiczne i doświadczenie turystyczne. System krasowy, dynamiczne warunki wodne i bogactwo gatunków tworzą miejsce unikatowe na skalę światową. Zwiedzanie pozwala doświadczyć ciemnych komór jaskini, form naciekowych, odgłosów nietoperzy i szmerów wody, a zarazem przypomina o konieczności ochrony tak wrażliwych obszarów.
Kilka ciekawych pytań i odpowiedzi
Czy cały system jaskiniowy jest dostępny dla turystów?
Nie, dostępna jest tylko część — rejs łodzią zazwyczaj obejmuje około 4,3 km drogi w głąb jaskini.
Jakie gatunki zwierząt fascynują zwiedzających?
Jedną z atrakcji są kolonie nietoperzy, a także możliwość zobaczenia makaków, ptaków endemicznych, waranów i innych zamieszkujących lasy przylegające do jaskini.
Czy rzeka jest całkowicie słodkowodna?
Nie — dolny odcinek podlega wpływom pływów morskich, co czyni wodę częściowo słonawą.
Dlaczego park obejmuje również strefy nadbrzeżne i lasy?
Ponieważ ochrona jedynie wnętrza jaskiń nie byłaby wystarczająca — zdrowie ekosystemu zależy od warunków w górze zlewni, lasów i strefy brzegowej, które filtrują wodę i stabilizują obszar.
Oprac Anna van der Kotteck
