Lama w kulturze andyjskiej
Lama (Lama glama) to jedno z czterech andyjskich wielbłądowatych, obok alpaki, wikunii i guanako. Jest zwierzęciem udomowionym, spokrewnionym bezpośrednio z guanako. Dorosłe osobniki ważą zazwyczaj od 120 do 200 kg. Lamy nie posiadają garbów, ale mają wydłużone szyje i specyficzny kształt pyska. Żywią się głównie trawą i inną niską roślinnością. Ciąża trwa około 11,5 miesiąca i zazwyczaj kończy się narodzinami jednego młodego (cria).
Lamy wykorzystywane są przez ludność andyjską jako zwierzęta juczne, dostarczają także mięsa, mleka, wełny oraz skór. Tradycyjnie potrafią dźwigać ładunki o masie do 30% własnej przez kilkanaście kilometrów dziennie.
Lama jako zwierzę rytualne
Od czasów kultury Tiwanaku i Inków lamy odgrywały ważną rolę rytualną. W wielu stanowiskach archeologicznych odnajdywane są szczątki młodych lam, ofiarowywanych bogom w kontekście ceremonii urodzaju, inicjacji, założenia osad czy podróży.
„Lamy były darami dla bogów – ich ofiara była potrzebna, by zapewnić harmonię między ludźmi a górami, niebem i wodą”.
W rejonie jeziora Titicaca istniał zwyczaj zatapiania kamiennych skrzyń z miniaturowymi figurkami lam jako ofiar dla bóstw wodnych. Tego typu znaleziska, np. z rejonu Isla del Sol, dowodzą, że nawet symboliczne przedstawienia lam miały moc rytualną.
Symbolika i mitologia
Lama funkcjonuje w mitach jako zwierzę łącznikowe — łączące ziemię z niebem, ludzi z bogami. W tradycji aymara i quechua lamy uważano za zwierzęta obdarzone częściową świadomością, zdolne do rozpoznania intencji człowieka. Czasem pojawiają się w legendach jako zwierzęta totemiczne bóstw opiekuńczych. Żywe lub rzeźbione lamy były umieszczane przy wejściach do domów jako strażnicy.
Współczesne festiwale (np. Inti Raymi) często wciąż uwzględniają lamy jako element tradycyjnej scenografii i aktorów obrzędowych.
Lama to nie tylko ważny element gospodarki wysokich Andów, ale również zwierzę głęboko zakorzenione w religii i mitologii regionu jeziora Titicaca. Jej obecność w rytuałach, mitach i praktyce codziennej dowodzi, że była i pozostaje mostem między światem ludzi a siłami natury.
