Kim są Inuici?
Inuici to rdzenni mieszkańcy Arktyki i subarktyki, zamieszkujący Grenlandię (Kalaallit Nunaat), północną Kanadę, Alaskę (USA) i Czukotkę (Rosja). Stanowią odrębną grupę kulturową i językową. Ich liczba szacowana jest na ponad 180 000.
Nazwy i dialekty
Inuici nazywają siebie różnie w zależności od regionu: Kalaallit (Grenlandia Zachodnia), Inugguit (Thule), Iit (Grenlandia Wschodnia), Inuvialuit, Inuinnaat i Inuit (Kanada), Inupiat (Alaska), Yupiit i Cupiit (południowo-zachodnia Alaska).
Język Inuitów
Inuici posługują się językiem inuickim, który dzieli się na wiele dialektów: Iñupiatun, Inuktitut, Kalaallisut, Tunumiisut, itd. Są one spokrewnione z językami Yupików z Alaski i Rosji. Mimo różnic językowych, Inuici utrzymują wspólną tożsamość kulturową.
Termin 'Eskimos' – historia i kontrowersje
Słowo 'Eskimos' ma prawdopodobnie pochodzenie z języka Mi’kmaq i oznaczało 'zjadaczy surowego mięsa'. Dziś jest uznawane za obraźliwe. Inuici sami siebie określają jako 'Inuit', czyli 'ludzie'.
Organizacja polityczna i samostanowienie
Inuici organizują się politycznie lokalnie i międzynarodowo, m.in. w Radzie Inuitów (Inuit Circumpolar Council, ICC). Na poziomie lokalnym mają formy samorządów: Nunavut, Nunatsiavut (Kanada), North Slope Borough (Alaska), oraz rząd Grenlandii.
Współczesne wyzwania Inuitów
Inuici mierzą się z erozją języka, urbanizacją, marginalizacją polityczną, problemami społecznymi i skutkami zmian klimatycznych. Ich tradycyjna wiedza zanika wraz z topnieniem lodu i zmianą stylu życia.
Najstarsze ślady archeologiczne
Najstarsze znane ślady obecności Inuitów znaleziono w Saglek Bay (Labrador) – ok. 3800 lat temu, oraz na wyspie Umnak (Aleuty) – ok. 3000 lat temu.
Pochodzenie i cechy biologiczne
Inuici różnią się biologicznie od rdzennych ludów Ameryki – m.in. obecnością grupy krwi B. Ich język Eskimo-Aleucki również nie wywodzi się od innych języków rdzennych Ameryki Północnej.
Tradycyjne życie i przetrwanie w Arktyce
Inuici żyli w surowym klimacie arktycznym. Polowali na foki, wieloryby, morsy i karibu. Korzystali z harpunów, kajaków i umiaków. Transport zapewniały psie zaprzęgi. Budowali igloo lub półziemianki i nosili odzież ze skór reniferów.
Zmiany w XXI wieku
Współcześni Inuici używają skuterów śnieżnych, broni palnej, ubrań sklepowych. Wielu pracuje w kopalniach i przemyśle naftowym. Powstają spółdzielnie i inicjatywy turystyczne. Powstanie terytorium Nunavut (1999) pomogło w odrodzeniu kultury inuickiej.
